Randonnée en boucle sur Retinne: le circuit F13 (5km) – Luswandeling in Retinne: het parcours F13 (5km)

Le Vallon de la Julienne

Randonnée en boucle sur Retinne: le circuit F13

Localisation : RETINNE
Distance : 5 km. Durée : 2 heures 15
Variante : 1,5 km : 25 min.
Départ : place du Marché. Bus TEC 68

Une super initiative du PCDN (Plan Communal de Développement de la Nature)
Renseignements: Echevinat de l’Environnement. 4620 Fléron. Tél. : 04/355 91 96
Courriel : environnement@fleron.be – Site Internet : www.fleron.be
Conception et texte : PCDN de Fléron – Crédits photos : Yves Duchateau
Editeur responsable : Commune de Fléron avril 2014. Réalisé avec le soutien de la Wallonie

Lien pour télécharger le fascicule sur le site de www.fleron.behttp://www.fleron.be/ma-commune/services-communaux/environnement/nos-promenades/promenades-pedestres/promenades-14.pdf

Fleron-promenades-14-plan

Fleron-promenades-14-Flyer-Recto-Verso

Patrimoine

La Chapelle dédiée à Sainte Julienne est située sur une des sources de la Julienne, rue voie des Messes.
Née à Retinne en 1192, Sainte Julienne fut l’instigatrice de la Fête-Dieux, célébrée pour la première fois en l’église Saint Martin à Liège en 1246. L’eau de la source aurait selon la tradition des effets bénéfiques sur la vue.

(1) A l’instauration d’un marché franc (=libre de taxes) en 1752 sur cette place, ce Christ (sculpté en 1665) nous fut offert par l’Abbaye St-Rémy de Reims dont Retinne dépendait à l’époque. Cette sculpture est une curiosité rare en Belgique.
Pour l’anecdote, ce Christ posant son regard des 2 côtés était censé garantir l’intégrité et l’honnêteté des marchands !
(2) Christ protégeant la campagne, fruit de l’artisanat local. Réalisé en fer forgé et moulage en zamac.
(3) Borne balisant l’entrée d’un puits de mine.
(4) Des échaliers peints en rouge balisent votre chemin.

Départ : place du Marché, au lieu-dit ‘Surfossé’ à Retinne

Ce lieu fait référence aux ‘fossés’. Ces étangs, qui avaient été creusés par des Chartreux pour en faire des viviers, sont tous comblés actuellement. Sur cette ancienne place de marché, vous remarquerez une vieille ferme aux armoiries ‘Fléron/Labeye’ gravées sur la clé de voûte de l’entrée charretière.

Cette vieille demeure privée, datée de 1637 et flanquée d’une petite tour ronde (un ancien puits), constitue avec son corps de logis et sa jolie petite cour intérieure un remarquable ensemble de style mosan. Dirigez-vous vers le crucifix en pierre appelé le ‘Christ à double face’. Votre itinéraire s’engage à droite vers Soumagne pour virer directement à gauche vers Evegnée. Prenez le premier chemin sur la gauche, la ‘Voie des Vaches’.

Descendez ce chemin et juste avant le virage à angle droit, vous pouvez pénétrer dans la prairie à gauche et découvrir après quelques mètres un ancien bac à eau sur votre droite : il s’agit d’une des sources de la Julienne. Revenez sur vos pas et remarquez, dans le virage, une ancienne croix en fer forgé (restaurée par ‘Parcours citoyen’, de même que tous les échaliers qui jalonneront votre balade). Suivez le chemin champêtre s’incurvant entre haies et arbres dont les feuillages ouvrent de charmantes fenêtres sur la vallée de la Julienne.

Franchissez les échaliers et poursuivez tout droit vers une zone où la nature du sol (schiste) et la borne du puits d’aération (de la mine des Quatre-Jean de Queue-du-Bois) sont autant de vestiges du passé minier de notre commune. Le sentier pénètre alors un tunnel végétal au bout duquel un nouvel échalier ouvre de jolies perspectives sur le ruisseau de la Julienne. Au bas de la descente bordée de peupliers, vous passez un dernier échalier pour franchir le pont en béton au pied d’un chêne majestueux. Votre chemin longe le ruisseau par la rive gauche.

Dépassez un vieil échalier original (”englouti” par un peuplier) pour vous engager tout droit dans une mini-prairie bordée de haies peu entretenues, un biotope très apprécié des lièvres… Ouvrez l’oeil !
Au bout de ce pré sauvage, un échalier rouge vous permet d’accéder au terrain exploité en son temps pour l’entraînement du champion du monde de moto-cross (Georges Jobé). Traversez la prairie jusqu’au chemin rural que vous remontez à gauche.

Ce chemin débouche sur la rue de la Hayette que vous suivez à gauche en contournant une ancienne ferme ornée d’un belle entrée charretière fraîchement restaurée. Poursuivez cette rue jusqu’au bout. Virez à droite sur la rue du Six Août, et remontez-la sur 100m jusqu’au carrefour avec la rue de Liéry à votre gauche, et montez-la jusqu’au premier croisement à gauche avec la rue Sainte-Julienne que vous empruntez. Votre cheminement vous fait passer à proximité de la chapelle de Sainte-Julienne (érigée près de son lieu de naissance) qui est une des sources de la Julienne.

Un petit crochet sur votre droite dans la ‘Voie des Messes’ vous permet d’y accéder si vous le souhaitez. Retournez sur la rue Ste Julienne et peu avant le hall sportif de l’école communale, engagez-vous à gauche dans une venelle qui vous amène à un terrain de basket.
Traversez-le pour aboutir au pied d’un vénérable tilleul de plus de 400 ans ayant vu son tronc divisé par la foudre. A côté de cet arbre ‘de justice’ se trouve l’ancienne maison communale de Retinne.(photo de couverture).

En tournant à gauche dans la rue Fernand Chèvremont, ne manquez pas d’admirer la belle ferme face à vous, bordée d’un étang alimenté par une résurgence d’une source de la Julienne. Remontez la rue pour rejoindre votre point de départ.

De Vallei van de heilige Juliana

Luswandeling in Retinne: het parcours F13

Locatie : RETINNE
Afstand: 5 km. Duur: 2 uur 15
Variatie: 1,5 km: 25 min.
Vertrek: marktplein. Bus TEC 68

Een geweldig initiatief van de PCDN (Gemeentelijk natuurbevorderingsplan)
Informatie: Schepenschap van milieu. 4620 Fléron. Tel. : 04/355 91 96
E-mail: environnement@fleron.be – Website: www.fleron.be
Ontwerp en tekst: PCDN de Fléron – Foto’s: Yves Duchateau
Verantwoordelijke uitgever: Commune de Fléron april 2014. Geproduceerd met de steun van Wallonië

Link om het boekje te downloaden op de website www.fleron.behttp://www.fleron.be/ma-commune/services-communaux/environnement/nos-promenades/promenades-pedestres/promenades-14.pdf

Fleron-promenades-14-plan

Fleron-promenades-14-Flyer-Recto-Verso

Erfgoed

De kapel gewijd aan de heilige Juliana bevindt zich op een van de bronnen van de heilige Juliana rivier, rue voie des Messes.

De heilige Juliana werd geboren in Retinne in 1192 en was de oprichtster van Sacramentsdag, die voor het eerst werd gevierd in de Sint-Martinuskerk in Luik in 1246. Het water van de bron zou, volgens de traditie, gunstige effecten hebben op het zicht.

(1) Bij de oprichting van een vrije markt (= vrij van belastingen) in 1752 op deze plaats, werd deze Christus (gebeeldhouwd in 1665) ons aangeboden door de abdij St-Rémy de Reims, waarvan Retinne op dat moment afhankelijk was . Dit beeldhouwwerk is een zeldzame bezienswaardigheid in België.

Voor de anekdote was het de bedoeling dat deze Christus die zijn ogen naar beide kanten richt, de integriteit en eerlijkheid van de handelaars garandeerde!

(2) Christus beschermt het platteland, de vrucht van lokaal vakmanschap. Gemaakt van smeedijzer en gegoten in Zamac.

(3) Bolder markeert de ingang van een mijnschacht.

(4) Rood geverfde staken markeren je pad.

Vertrek:

Place du Marché, op een plaats genaamd ‘Surfossé’ in Retinne

Deze plaats verwijst naar ‘sloten’. Deze vijvers, die door de kartuizers waren gegraven om visvijvers te maken, zijn nu allemaal vol. Op deze voormalige marktplaats zul je een oude boerderij zien met het familiewapen ‘Fléron / Labeye’ gegraveerd op de hoeksteen van de ingang van de oprit.

Deze oude privéwoning, daterend uit 1637 en geflankeerd door een kleine ronde toren (een oude waterput), is met zijn hoofdgebouw en zijn mooie kleine binnenplaats een opmerkelijk voorbeeld van de Maaslandse stijl. Ga naar het stenen crucifix dat de ‘Dubbelzijdige Christus’ wordt genoemd. De route gaat recht naar Soumagne om direct linksaf te slaan richting Evegnée. Neem het eerste pad links, de ‘Koeienweg’.

Ga deze weg in en vlak voor de bocht in een rechte hoek, kun je de weide links binnengaan en na een paar meter een oude watertank aan je rechterkant ontdekken: het is een van de bronnen van de heilige Juliana rivier. Keer op je stappen terug en je zal in de bocht een oud kruis in smeedijzer opmerken (gerestaureerd door ‘Parcours citoyen’, evenals alle schuttingen die zichtbaar zijn tijdens de wandeling). Volg de veldweg die kronkelt tussen heggen en bomen waarvan de bladeren een charmant zicht openen op de vallei van de heilige Juliana.

Ga de afzetting over en blijf rechtdoor gaan naar een gebied waar de aard van de grond (schalie) en de bolder van de ventilatiekoker (van de mijn Quatre-Jean van Queue-du-Bois) allemaal overblijfselen zijn van het mijnverleden van onze gemeente. Het pad komt dan in een plantaardige tunnel waarvan aan het einde een nieuwe afzetting een mooi zicht opent op de heilige Juliana rivier. Aan het einde van de afdaling omzoomd met populieren, passeer je een laatste trede om de betonnen brug over te steken aan de voet van een majestueuze eik. Je pad loopt langs de stroom op de linkeroever.

Ga voorbij een oude originele afzetting (‘verzwolgen’ door een populier) om rechtdoor te gaan in een mini-prairie afgezet met slecht onderhouden hagen, een biotoop die zeer gewaardeerd wordt door hazen … Houd je ogen open!

Aan het einde van deze wilde weide, geeft een rode trap je toegang tot het veld dat op tijd geëxploiteerd wordt voor de training van de wereldkampioen motorcross (Georges Jobé). Steek de weide over naar de landelijke weg die je naar links volgt.

Dit pad leidt naar de rue de la Hayette die je links volgt voorbij een oude boerderij met een mooie, net gerestaureerde oprijlaan. Volg deze straat tot het einde. Sla rechtsaf in de rue du Six Août en volg ze 100 meter omhoog tot aan het kruispunt met de rue de Liéry aan je linkerhand, en volg deze tot aan het eerste kruispunt aan de linkerkant met de straat die je vervolgens neemt. Je pad neemt je mee naar de kapel van de heilige Juliana (opgericht in de buurt van haar geboorteplaats), waar een van de bronnen van de heilige Juliana rivier is.

Een kleine haak aan je rechterhand in de ‘Voie des Messes’ geeft je er toegang toe als je dat wilt. Keer terug naar rue Ste Julienne en sla net voor de sporthal van de gemeenschappelijke school linksaf in een steegje dat je naar een basketbalveld brengt. Steek het over om uit te komen aan de voet van een waardige lindeboom die meer dan 400 jaar oud is en zijn romp heeft zien splitsen door de bliksem. Naast deze ‘boom van gerechtigheid’ bevindt zich het oude stadhuis van Retinne (omslagfoto).

Wanneer je links afslaat in de Fernand Chèvremont straat, vergeet dan niet om de prachtige boerderij tegenover je te bewonderen, omzoomd door een vijver die gevoed wordt door een heropleving van een bron van de heilige Juliana rivier. Loop de straat weer op om terug bij je startpunt aan te komen.